Waarom is een “Setmen” belangrijk?
Duidelijkheid en verantwoordelijkheid: In een team is het essentieel dat één persoon de eindverantwoordelijkheid draagt, zodat duidelijk is wie de uiteindelijke beslissingen neemt. Dit voorkomt verwarring en zorgt ervoor dat de visie van de kerk consequent wordt gecommuniceerd en gehandhaafd. De leider fungeert als de centrale figuur die richting geeft, problemen oplost en teams coördineert.
Eenheid van visie: Wanneer meerdere mensen samenwerken in een bediening, kan er een verscheidenheid aan ideeën, inzichten en meningen zijn. Hoewel dit waardevol is, kan het ook leiden tot verdeeldheid zonder een duidelijke leidende stem die de koers vasthoudt. De “setman” of leider houdt het grotere geheel in het oog en zorgt ervoor dat het team op één lijn blijft met de gezamenlijke missie van de kerk.
Kracht door samenwerking: Hoewel één persoon de eindverantwoordelijkheid draagt, versterkt de inbreng van het team de leider. De leider kan putten uit de wijsheid en gaven van anderen, maar blijft degene die beslissingen moet nemen en richting moet geven.
Is dit Bijbels?
Ja, het concept van een “setmen” of centrale leider wordt ondersteund door verschillende Bijbelse principes:
Mozes en Jozua:
In het Oude Testament werd Mozes aangesteld als leider van Israël. Hoewel Mozes een team van leiders had (zoals zijn broer Aäron en zus Mirjam, en later de 70 oudsten), was hij degene die door God was aangesteld om te leiden en beslissingen te nemen. In Numeri 27:15-23 wijst Mozes Jozua aan als zijn opvolger om het volk te leiden. Hoewel er teams van leiders bestonden, was er altijd een duidelijke hoofdleider die door God was aangesteld.
David en zijn leidersteam:
David was koning van Israël en had verschillende militaire leiders en adviseurs om zich heen (zoals Joab, de generaal van zijn leger). Toch was David de uiteindelijke beslisser en degene die door God gezalfd was om te regeren.
Jezus en zijn discipelen:
Terwijl Jezus zijn discipelen toerustte en hen uitzond om het evangelie te verkondigen, was Hij altijd de centrale leider. Na Zijn opstanding vertrouwde Hij Petrus en andere discipelen specifieke verantwoordelijkheden toe, maar Jezus bleef het hoofd van de beweging en leidde Zijn team.
Petrus:
Petrus wordt vaak gezien als een belangrijke leider onder de apostelen na de hemelvaart van Jezus. In Handelingen 1:15-26 neemt Petrus het initiatief om de apostelen te leiden bij het kiezen van een vervanger voor Judas. Op de Pinksterdag (Handelingen 2) staat Petrus op en houdt een preek die leidt tot de bekering van duizenden, wat zijn leiderschapsrol binnen de vroege kerk aantoont. In Handelingen 10 is Petrus ook de eerste apostel die het evangelie naar de heidenen brengt, wat een belangrijk moment is in de uitbreiding van de kerk.
Jakobus (broer van Jezus):
Jakobus, de broer van Jezus, werd de leider van de kerk in Jeruzalem. Zijn rol als “gezagsdrager” komt duidelijk naar voren in passages als Handelingen 15:13-21, waar Jakobus, na het horen van verschillende meningen tijdens het concilie in Jeruzalem, een uiteindelijke beslissing neemt die richting geeft aan de kerk. Hij wordt ook een van de “pilaren” van de kerk genoemd in Galaten 2:9, waaruit zijn prominente leiderschapspositie blijkt.
Paulus:
Paulus is misschien wel het duidelijkste voorbeeld van een “setmen” in het Nieuwe Testament wat betreft zijn apostolische bediening aan de niet-Joden. Hoewel hij met vele anderen samenwerkte (zoals Barnabas, Silas, Timoteüs, Titus, etc.), was Paulus vaak de centrale figuur in de kerken die hij stichtte (Handelingen 13-14). Zijn brieven laten zien dat hij vaak optrad als een vaderlijke leider, die leiding, correctie en aanmoediging gaf aan de kerken die hij stichtte (zoals in Korinthe, Efeze en Galatië). Paulus was de “richter” die de koers van deze kerken bepaalde.
Timoteüs en Titus:
Paulus stelde Timoteüs en Titus aan als leiders over de kerken in respectievelijk Efeze en Kreta. In zijn brieven (1 & 2 Timoteüs, Titus) gaf Paulus hen specifieke instructies over hoe leiding te geven. Hij vertrouwde hen gezag en verantwoordelijkheid toe en trad op als mentor en apostolisch leider.
Timoteüs in Efeze: Paulus liet Timoteüs de leiding over de kerk in Efeze (1 Timoteüs 1:3) en gaf hem richtlijnen over hoe de orde te handhaven, valse leer te bestrijden en leiders aan te stellen.
Titus op Kreta: Op dezelfde manier stuurde Paulus Titus om de kerken op Kreta te leiden en oudsten aan te stellen (Titus 1:5), en vertrouwde hem het organiseren en leiden van de groeiende gemeenschap toe.
Johannes:
Johannes, de geliefde discipel van Jezus, kreeg later in zijn leven een leiderschapsrol, vooral in de kerken van Klein-Azië. Hij schreef verschillende brieven (1, 2, 3 Johannes) waarin hij leiderschap uitoefende, correcties uitvaardigde en pastorale zorg toonde. Zijn invloed is vooral te zien in zijn rol als geestelijk vader van de kerken die hij onder zijn hoede had.
Dit betekent niet dat we geloven in Autocratisch Leiderschap, maar in Theocratisch Leiderschap!
Autocratisch leiderschap:
Autocratisch leiderschap is een stijl waarbij één persoon de volledige controle heeft over beslissingen, zonder inbreng van anderen. In een kerkcontext zou dit betekenen dat de leider:
- Beslist alleen: Er is weinig tot geen ruimte voor inbreng van anderen in het team of de gemeente. De leider bepaalt de richting en uitvoering zonder overleg.
- Oefent controle uit: Een autocratische leider controleert vaak strak de mensen en processen, wat kan resulteren in een cultuur van angst of onderdanigheid.
- Handelt onafhankelijk: Er is geen ruimte voor collectieve wijsheid of de gaven en talenten van anderen in het leiderschapsteam. Het team heeft weinig inspraak en voert gewoon de beslissingen van de leider uit.
Theocratisch leiderschap:
Theocratisch leiderschap daarentegen is een model waarbij de leider handelt onder het gezag van God. De leider erkent dat God de uiteindelijke leider van de kerk is en zijn beslissingen zijn altijd onderworpen aan Gods wil en Woord. Dit model heeft verschillende kenmerken:
- Gods wil in het middelpunt: De leider zoekt voortdurend naar Gods wil door gebed, Bijbelstudie en de wijsheid van de Heilige Geest. Beslissingen worden genomen in het besef dat de leider verantwoording schuldig is aan God, niet aan persoonlijke belangen of agenda’s.
- Vertrouwen in gedeelde wijsheid: Hoewel er een “set-men” is die als eerste onder gelijken leidt, luistert de leider naar het team en de gemeenschap om gezamenlijk Gods weg te onderscheiden. We zien dit in het Nieuwe Testament, zoals tijdens het Concilie van Jeruzalem (Handelingen 15), waar leiders samenkwamen om Gods wil te zoeken in een moeilijke situatie.
- Dienend Leiderschap: Een theocratisch leider begrijpt dat hij een dienaar van God is en dat leiderschap gaat over het dienen van anderen, naar het voorbeeld van Jezus (Matteüs 20:25-28). Het gaat om het bouwen van de kerk volgens Gods verlangens, niet volgens de wil van de leider.
- Verantwoordelijkheid en samenwerking: In een theocratisch leiderschapsmodel werkt de “setmen” samen met andere leiders, zoals oudsten, diakenen en de gemeente. Hoewel de “setmen” vaak de eindverantwoordelijkheid draagt, gebeurt dit in afhankelijkheid van God en in overleg met andere leiders.
Belangrijkste verschillen:
Autocratisch leiderschap: De leider heeft de uiteindelijke autoriteit. Beslissingen worden alleen door de leider genomen. Het team voert gewoon uit wat de leider beslist. De leider legt verantwoording af aan zichzelf en controleert anderen. De leider is vaak krachtig, dominant en soms controlerend.
Theocratisch leiderschap: God heeft de uiteindelijke autoriteit en de leider onderwerpt zich aan Hem. Beslissingen worden genomen door gebed, overleg en het zoeken naar Gods wil. Het team werkt samen met de leider om Gods plan te onderscheiden en uit te voeren. De leider is verantwoording schuldig aan God en dient mensen door dienend leiderschap. De leider richt zich op dienstbaarheid, nederigheid en afhankelijkheid van Gods leiding.
Autocratisch leiderschap komt in de Bijbel voor bij koningen als Saul, die uiteindelijk beslissingen nam zonder naar God of zijn profeten te luisteren (1 Samuël 13:8-14). Dit leidde tot zijn ondergang.
Theocratisch Leiderschap is een perfect voorbeeld in Jezus zelf, die zich volledig onderwierp aan de wil van de Vader (Johannes 5:19, 30). Een ander voorbeeld is Mozes, die voortdurend Gods leiding zocht en altijd handelde op basis van wat God gebood (Exodus 18:13-26).
Conclusie:
In een team is er altijd een “setman”, maar hij of zij is geen eenling maar een teamspeler!
